Nat, natter, natst!

Lokaal tot 50 mm in 72u volgens GFS

(Na)zomerweer? Nee, het zit er niet meteen aan te komen, en zeker niet de komende 48 tot 72 uur.

Vandaag konden we tijdelijk genieten van een beter weertype, al viel er lokaal toch nog wel een bui maar hopelijk hebt u van de zon kunnen genieten, want vanaf morgen schakelen we terug over naar een nat, mogelijk zelfs zeer nat weertype!

Verscheidene weermodellen (met het Amerikaanse GFS hiernaast weergegeven) bereken tussen nu en woensdag middag over grote delen van de Benelux neerslag sommen tot lokaal 50 mm!


Die regen zal afkomstig zijn van een paar actieve storingen die morgen - maandag - en dinsdag over onze contreien zullen blijven slepen. Eveneens trekt daarbij het occlusie punt (het punt waar het koufront en het warmtefront samenkomen, zie schema's onder) over onze regio's en net op die plaatsen, waar dit punt exact over trekt kan de meeste regen vallen. Het Amerikaanse weermodel ziet voorlopig een traject boven het noorden van België en Nederland, maar kleine verschuivingen kunnen altijd plaats vinden, en 50 km meer naar het noorden of naar het zuiden kan op veel plaatsen voor grote verschillen zorgen! Daarboven op is er dinsdag namiddag (na de passage van de storingen) nog eens kans op enkele felle buien, eventueel met onweer.

Door de reeds goed verzadigde bodem van de neerslag van de voorbije dagen sluiten we dus niet uit dat het lokaal tot wateroverlast komt. Meer updates volgen er uiteraard via Twitter / Facebook

Occlusiepunt in het paars trekt morgen middag vanaf het zuidwesten de Benelux binnen

Occlusie punt om 0u maandagnacht, reeds over Duitsland.

De Spaanse Pluim

'De Spaanse Pluim', dit is de term welke verantwoordelijk is voor ons warm, tropisch weer dit weekend.

Droge en hete luchtmassa's worden vanaf het Spaanse Plateau (700-800 hPa) met een stevige zuidelijke hoogtestroming op transport gezet naar onze omgeving. Dit is dus een goed gemengde luchtlaag (EML, Elevated Mixed Layer). Deze lucht glijdt in feite over een vochtig warme luchtmassa in de onderste luchtlagen heen, waardoor zich onderin grote hoeveelheden CAPE kunnen ontwikkelen (het verticale profiel van temperatuur en vocht in soundings wordt ook wel 'loaded-gun' genoemd). De EML wordt namelijk van de vochtig warme grenslaag gescheiden door een inversie/stabiele laag. Dit is ook een situatie met potentiële instabiliteit: optilling over een diepe atmosferische kolom zorgt voor droogadiabatische afkoeling bovenin en onderin al snel voor natadiabatische afkoeling, met destabilisering tot gevolg. Door land-zee contrasten kunnen boven bv. Frankrijk dan zones met convergentie ontstaan, waardoor de vochtige lucht uit de grenslaag regionaal in staat is om z'n CAPE om te zetten in convectieve bewegingsenergie tijdens de vorming van zware onweersbuien op uitgebreide schaal  (bv, een MCS).

Concreet, deze Spaanse pluim zorgt dus enerzijds voor zeer warm weer in onze omgeving, met temperaturen die flirten met 30 a 35 °C en anderszijds kan zo'n Spaanse pluim ook voor zwaar onweer zorgen.
En net dit laatste zou van toepassing kunnen worden komende zaterdagavond/nacht.

Eerst en vooral kijken we even naar de temperatuur op 850 hPa, dit is voor ons ook een maatstaf om de temperatuur, bij benadering aan de grond te bepalen.

Voor morgen - vrijdag - zien we dat de temperatuur op dat hoogtevlak stijgt richting een kleine 20 °C. Om de temperatuur aan de grond tot stand te brengen kunnen we daar, gemiddeld gezien, een 12-tal graden bij tellen. De maxima zullen morgen dus rond een 32 °C schommelen. Eveneens zien we mooi op nevenstaande kaart de zuidelijke, warme opstoot van de warme lucht, met een sturend lagedruk gebied nabij Ierland.

Terug komend op de onweerskansen, vandaag kregen ze de eerste onweersbuien al te verwerken over het uiterste westen van Frankrijk (Bretagne), morgen komt een groter deel van west - Frankrijk aan de beurt (Bretagne, Normandië) en zaterdag zou ons land ook geviseerd worden door fel onweer. De oorzaak is te zoeken bij de zo genaamde convergentie lijnen zoals hierboven beschreven. Door de typische setting (zowel qua dynamiek als qua windscheering) kunnen de onweersbuien zeer snel doorgroeien (Supercells) en/of samen clusteren (MCS). Zoals de timing er nu bij is de hoogste kans op onweer zaterdagnacht.

De laatste uitvoer van het GFS model, toont de onstabiliteit weer voor onze regio berekend vanaf de grond. (surface based). Deze waarden zijn typisch voor een loaded-gun scenario door de spaanse pluim. De vraag is natuurlijk of de inversie laag kan opgetild worden waardoor deze energie, al dan niet vanaf de grond, benut kan worden om convectie (buienvorming) tot stand te komen.

Dit zal de komende 48u meer en meer duidelijk worden. Blijf ons zeker volgen op twitter/facebook voor meer updates!

De straalstroom en de stormdepressies over West-Europa

In dit artikel hebben we het eens over de straalstroom en welke invloeden deze heeft op ons weer. De laatste dagen (en weken) is vooral Groot-Brittanië geteisterd door zware regenval en verschillende stormen. Kijken we naar de andere kant van de Atlantische Oceaan, dan zien we dat de oostkust van de VS geteisterd wordt door zware wintercondities. Dit alles heeft allemaal te maken met de straalstroom!


Storm depressies, evenals hogedrukgebieden, worden in combinatie met de straalstroom tot stand gebracht. De straalstroom is een stroming op grote hoogte welke het onderscheid maakt tussen de warme lucht in het zuiden en de koude lucht in het noorden. Net deze koude en warme lucht soorten vormen lage en hoge druk gebieden.

De laatste weken (en maanden, vanaf de kerstperiode) zien we dat de straalstroom als het ware 'geblokkeerd' zit. We willen hiermee zeggen dat de straalstroom continu dezelfde weg aflegt over het noordelijk halfrond van onze planeet. In de 'oksels' van deze straalstroom worden er enerzijds lage drukgebieden gevormd en anderszijds, hogedruk gebieden.

Kijken we naar de straalstroom afgelopen week, met de 2 stormen 'Tini' en 'Ulla', resp. 12 en 14 februari, dan zien we dat de straalstroom telkens bezuiden onze regionen bevindt met een 'oksel' (in vaktermen noemen we deze oksel een trog) over de Atlantische Oceaan en de Britse eilanden.

Op bovenstaande afbeelding zien we het ontstaan van de storm depressie 'Tini'. De stroming daar (zwarte pijl) zorgt voor cyclogenese, daar worden de luchtdeeltjes weggezogen. Het tekort aan lucht zal via een stijgbeweging worden aangevuld vanaf de grond, waardoor daar de vorming van een lagedrukgebied zal plaatsvinden. Door een 2de tak van de straalstroom (kleine groene pijl) wordt de ontstane storm depressie richting de Britse eilanden gestuurd en waar deze voor de nodige schade heeft gezorgd. Die zelfde tak zorgt eveneens voor een sterke, zachte zuidwest stroming waardoor ons weer ook zacht en bijgevolg soms ook nat, wanneer de storingen van de storm depressies over onze contreien trekken.

De kern van de stormdepressie Tini op de sattelietbeelden, woensdagnamiddag 15 uur (BRON: EUMETSAT)

Dezelfde situatie zien we terug, 2 dagen later op vrijdag 14 februari, de trog blijft zowat op dezelfde positie. Aan de zuidflank van de trog een nieuwe cyclogenese door de straalstroom zorgt voor de ontwikkeling van de stormdepressie 'Ulla'. Opnieuw zorgt een sterke, zuidwestelijke stroming voor zacht (en tijdelijk nat) weer over onze regio's, er werden zelfs temperaturen opgemeten van 14 °C tijdens de nacht van afgelopen vrijdag op zaterdag.

De kern van de stormdepressie Ulla op de sattelietbeelden, vrijdagnamiddag 17 uur (BRON: EUMETSAT)

Diezelfde straalstroom zorgt voor dezelfde condities over het noordoosten van de VS, waar depressies voor zware sneeuwval zorgen.

Valwinden vs Windhozen

Na de onweersbuien gisteren die op meerder plaatsen, vooral in zuid West-Vlaanderen, voor schade heeft gezorgd, vooral windschade, roept men natuurlijk terug dat er her en der een windhoos is langsgekomen terwijl wij er van uit gaan dat om typische valwinden ging (vakterm 'Downburst').

Laat ons eerst en vooral eens het onderscheid tussen beide gaan bekijken.

Een valwind (of downburst) is een sterke neerwaartse stroming onder een zware bui. Zodra de snel dalende lucht het aardoppervlak raakt moet ze horizontaal uitwijken, waarbij een verdere versnelling optreedt. Aan de grond uit zich dit in zware tot zeer zware windstoten, vaak in combinatie met intensieve neerslag (regen/hagel).

• Hoe ontstaan een downburst

Strakke, rechtlijnige windstoten

Downbursts vormen als hagelstenen of grote regendruppels in droge lucht vallen. Hierdoor koelt de lucht af en krijgt daarom een grotere dichtheid. Door de grotere dichtheid zakt de "bel" koele lucht met een grote snelheid naar het aardoppervlak.

De gevolgen van een downburst

Dit fenomeen kan schade veroorzaken die vergelijkbaar is met die van een windhoos (of tornado). Het schadepatroon wijkt echter af! Bij een downburst is er vaak sprake van een omvangrijk gebied waarin gevelde bomen in min of meer één richting liggen. Bij een windhoos betreft het meestal een smal, langgerekt spoor waarbij bomen door de draaibeweging in de hoos over korte afstand in verschillende richtingen geveld worden. Een downburst heeft ook gevolgen in de luchtvaartindustrie. Wanneer een vliegtuig in een downburst terecht komt kan deze door de krachtige winden het vliegtuig letterlijk naar beneden duwen.

• Hoe ontstaan van een windhoos

Tornado is een wervelende luchtkolom, meestal een smal
maar destructief schade pad

Vooral in de zomer (het kan ook in de winter) gaan zware onweersbuien soms gepaard met een windhoos.  Dit is een snel roterende trechter die indien krachtig genoeg alles op haar weg opzuigt. Sporadisch komt het tot grote schade. De hoos trekt met de bui mee en laat door wind en grote luchtdrukverschillen een spoor van vernielingen achter. Soms bevat de windhoos objecten die tijdens de tocht over het aardoppervlak zijn opgezogen. De zichtbare slurf bestaat net als een wolk uit waterdruppeltjes. De windsnelheden bij een windhoos kunnen zeer lokaal oplopen tot enkele honderden kilometers per uur en de passage van een hoos gaat gepaard met een enorm lawaai.

De gevolgen van een windhoos

Een windhoos of tornado laat een spoor van vernieling achter waar deze werkelijk is voorbij getrokken. Soms zijn de schade sporen redelijk small, bij zwakke tornado's (enkele 100 meters) of juist zeer breed (bij zwaardere tornado's). Maar het schade spoor is altijd zeer duidelijk te herkennen, vooral in grasvelden of maisvelden waar het gras/de mais door elkaar heen wordt neergeveld door de wind.


Situatie 25 januari 2014 omstreeks 20u in West-Vlaanderen.

Eerst en vooral kijken we naar de windsnelheden op zo'n 3 km hoogte, bij een downburst (mede door hagel/regen) kan de wind zelfs van op die hoogte mee komen naar het aardoppervlak.

Op onderstaande kaart heb ik via de blauwe lijn de positie van de buienlijn neergetekend. Verder zien we dat op zo'n 3 km hoogte de wind ferme snelheden haalde van om en bij de 100 a 110 km/u richting de grens W-VL / Frankrijk. Daarnaast zien we ook via de stroomlijnen dat de buienlijn als het ware voort geduwd werd door deze stroming, vandaar de buienlijn snel zijn doortocht maakte, alles duurde maar hoogstens 10 minuten. Maar tijdens de doortocht waren er op verschillende locaties felle regens met hagel en felle windstoten. Tijdens dit proces werd via de neerwaartse beweging van de neerslag wind van hogere hoogte mee naar het aardoppervlak gestuurd en waren de rukwinden krachtig genoeg om schade te berokkenen. Windstoten die zijn opgemeten in W-VL en noord Frankrijk zaten in de orde van 90 - 110 km/u, m.a.w., de felle windstoten waren afkomstig van de strakke wind op zo'n 3 km hoogte = > Downburst

Mogelijk felle (onweers)buien komende avond

De titel verraad het al, tijdelijk onstuimig weer wordt onze kant opgestuurd de komende avond. Hoe, wanneer en waar bespreken we even in dit bericht. Een storing (verbonden aan een trog) komt de komende avond dichterbij vanaf het noordwesten.

• Een eerste punt is, dat aan de voorzijde van deze storing er relatief zachte lucht, snel in de trog wordt gepompt terwijl aan de noordzijde relatief koude lucht, snel in de trog wordt gepompt. Deze mix van zachtere en koudere lucht zorgt voor een toename van onstabiliteit.
• Een tweede punt is de straalstroom. Deze nestelt zich in de directe nabijheid van deze trog waardoor de windsnelheden op hogere hoogtes significante waarden aan nemen en er dus voldoende snelheidsscheering (wind shear) kan ontwikkelen.
• Een derde punt, de windrichting verandert ook naarmate we hogerop in de atmosfeer gaan kijken.
• Een vierde, laatste punt is het temperatuurs contrast, 8 °C als maxima over het westen en later vanavond op 5500m zakt de temperatuur tot -34 °C, dat is meer dan 40 °C verschil.

 Als we kijken naar de verwachte luchtdruk kaart door het Amerikaanse weermodel om vanavond 19 u (18 UTC) dan zien we beduidend een zeer scherpe trog (omcirkeld). Deze trog zal zich in de loop van de avond afsnoeren van zijn 'moeder', namelijk de depressie met kern boven IJsland.

In eerste instantie zullen we dit merken door de toename van de wind, maar vooral tussen 19u en 23u lijkt de buienzone over ons land te trekken. Deze buien kunnen door de mix van hierboven onweer bevatten en eveneens kleine hagel.

 De volgende kaart, rechts, toont de berekende convectieve bewolkingsgraad voor. Convectieve wolken kennen we in de volksmond als stapelwolken (de gewone cumulus) en de onweerswolk (cumulunimbus).

Indien de berekende convectieve bewolking hoger dan 60% haalt kan men spreken over sterke groei van stapelwolken die uitgroeien tot een regenbui of mogelijks kunnen doorgroeien tot een onweersbui. Indien deze kaart waarden van 80% of meer haalt dan is de kans zeer groot op een sterke groei van convectieve wolken.

De warmte advectie in de trog is hier mooi te zien op de temperatuurskaart op het 850 hPa vlak (zo'n 1500 m hoogte). We zien mooi de zachtere lucht vanuit Frankrijk de trog in gaan via het zuiden van België terwijl er vanaf het noordwesten de koudere lucht op die hoogte terrein wint.Als we globaal kijken zien we dat de contrasten op 1500 m hoogte reeds een 10-tal graden verschil kunnen gaan maken.

Als we vergelijken met temperatuur op 5500 meter (hieronder). Dan zegt dit contrast reeds genoeg. We
preken dan over een temperatuur op 1500 m van zo'n +4 °C terwijl vanaf het noordwesten de koudere lucht inzakt en botst met deze zachte lucht (-34 °C) en een verschil oplevert van een kleine 40 °C. Aan de grond verwachten we maxima van om en bij de 6 - 8 °C (al naar gelang de zon nog kan meewerken deze namiddag) waardoor dit contrast nog iets dieper, nog iets onstabieler wordt.

Door deze contrasten kunnen we zeker stellen dat de buien met (korrel)hagel gepaard kunnen gaan, eventueel bij een zware bui zie ik de neerslag zelfs overgaan van regen naar smeltende sneeuw (wegens het meetrekken van koudere lucht van bovenaf).

De straalstroom. Deze bevindt zich vanavond pal boven de Britse eilanden maar haar uitgang komt dan net boven ons land te liggen. (de linker uitgang).

Aan deze uitgang treedt er namelijk divergentie op welke het ontstaan van de trog bevorderd en zich zo als een klein lagedruk gebied zal gaan voort zetten in de loop van de nacht. Door deze divergentie treedt  er een 'te kort' van lucht op in de hoogte en door deze kracht wordt deze terug aangevuld vanaf de grond. Deze beweging noemen we ook wel eens stijgbewegingen en deze bewegingen zijn dan terug in het voordeel om de wolken via deze beweging mee te laten omhoog groeien.

Deze stijg beweging zien we dan terug op onze volgende weerkaart, namelijk de Lapse Rate kaart vanaf het 700 tot het 500 hPa vlak. Deze kaart toont hoe snel de temperatuur daalt met toename van de hoogte. Als we de Jet van hierboven naast deze kaart leggen dan zien we uiteindelijk wat er gebeurd aan de linker uitgang. Daar zien we een snelle daling van de temperatuur per km dat we hoger gaan (gemiddeld een 7 °C per kilometer daling).

M.a.w. kunnen we zeggen dat deze snelle daling per km stijging ook kan betekenen dat een stapelwolk, per km stijging snel kan groeien.

Terwijl we deze waarden intussen ook al kennen kunnen we verder gaan met de volgende kaart, de hagelkans. Deze houd rekening met de onstabiliteit, de lapse rate (hierboven), de menging van vocht, de temperatuur op 500 hPa en de deep layer windshear (windscheering tussen 0 - 6 km). Uiteindelijk komt deze kaart maar met een 10% kans op hagel waardoor we echte problemen door hagel niet verwachten. Uiteindelijk betekend dit wel dat er kans op korrelhagel wel groot is tijdens de zwaardere buien. In de zomermaanden bij zware onweerssituaties zien we deze kaart soms percentages halen van 50 - 70 % waarbij er toen ook hagel viel van een significante orde.

Daarnaast, als laatste kaart, komen we bij de windshear terecht. Deze haalt zeer hoge waarden (mede dankzij die JET) waardoor de snelheidsshear in teken kan staan dat de buien snel kunnen doorgroeien naar een onweersstadium. Eveneens bekijken we via deze parameter of de kans op een supercell (roterende onweersbui, welke vooral in de VS tornado's voortbrengt).

Als we kijken naar de waarden, LLS (low level shear 0 - 1 km) dan haalt deze zo'n 30 m/s, DLS (deep layer shear, 0 - 6 km) dan haalt deze ook waarden rond 35 m/s.

Dit kan in principe volstaan om een supercell tot ontwikkeling te brengen maar aangezien de onstabiliteit (CAPE, kaartje links onder shear) niet zo noemenswaardig hoog ligt (amper 250 J/KG) dan sluiten we een echte supercell volledig uit.

Een verscholen exemplaar (embedded supercell is eveneens dan wel terug mogelijk). De kans op tornado's is zeer klein doch door de sterke JET kan de wind wel fel gaan uithalen tijdens de zwaardere buien (80 - 100 km/u).





M.a.w. kort samengevat:

In de loop van de avond komt de trog dichterbij vanaf het noordwesten. Hieraan verbonden komt er een storing binnen vanaf het noordwesten waarop enkele felle (onweers)buien kunnen ontstaan met mogelijk ook (korrel)hagel en felle windstoten (80 - 100 km/u). De meeste en actiefste buien verwachten we in het westen en zuidwesten van ons land (prov. West & Oost-Vlaanderen, Henegouwen en delen van Antwerpen)