Temperatuursinversie

Slechte zichtbaarheid kan voor problemen zorgen

We hebben het deze ochtend met z'n allen kunnen zien, mist, dichte mist. Het zicht was soms beperkt tot 100 m of minder.

Momenteel, tijdens het schrijven van dit bericht zien we letterlijk de mist opnieuw toeslaan. We verwachten dan ook de komende nacht en morgen ochtend opnieuw dichte, mogelijk zelfs zeer dichte mist (50 m of minder!). Dit wordt dus wederom uit kijken op de weg vanavond/vannacht en morgen ochtend. Spijtig genoeg hebben enkele automobilisten zicht deze morgen 'laten vangen' door de slechte zichtbaarheid met enkele ongevallen als gevolg.

Hoe komt dit nu eigenlijk? Waarom is het ook gans de dag grijs gebleven? Hieronder een woordje uitleg.

Als eerste kijken we naar de stroming. Deze was vandaag dan ook zeer zwak omdat we dan ook onder de kern van een hoge druk gebied zitten. Op zich staat een hoge druk gebied bijna altijd garant voor mooi weer, maar dit is dus vandaag alsook morgen absoluut niet het geval. Door dit hoge druk gebied staat er dan ook geen of nauwelijks wat wind waardoor de verschillende luchtlagen niet kunnen gemengd worden. Dit is 1 factor waarom deze grijze troep niet opgeruimd kon geraken. Minder belangrijk, toch deze tijd van het jaar, is de zon. Deze heeft namelijk geen kracht meer om de mist en lage wolken weg te branden.

Hoge druk zorgt voor kalm maar grijs weer

De 2de factor, is namelijk een temperatuursinversie. Een moeilijk woord die makkelijk uit te leggen is. Om dit te kunnen uitleggen maken we gebruik van een sounding of een temperatuurscurve die verkregen wordt door het oplaten van een weerballon, echter, het Amerikaanse weermodel GFS (alsook andere modellen) zijn reeds instaat om deze sounding te voorspellen. We nemen dan ook de sounding van deze middag, door het GFS model berekend deze ochtend.

U zou nu misschien gaan denken, wat in hemelsnaam stelt dit voor, maar van ons van belang is de groene en rode lijn, welke respectievelijk het dauwpunt en de temperatuur voorstellen. De temperatuurschaal staat bovenaan(rechts), van -60 tot 40 °C. Ook de luchtdruk (blauwe cijfers) hebben we nodig, meer bepaald om de hoogte te kunnen bepalen. De grafiek stelt dus als het ware een vertikale doorsnede van de atmosfeer voor.

We hebben zelf 3 punten aangeduid op de grafiek, nl.:

• 1:  Hier zien we dat de het dauwpunt en de temperatuur nagenoeg tegen elkaar liggen. Dit wil zeggen dat de lucht zo goed als verzadigd is, m.a.w. zeer vochtig is (hoge luchtvochtigheid).

• 2: Vanaf deze lijn zien we dat het dauwpunt en de temperatuur plots heel ver van elkaar gaan liggen en dus de lucht plots vanaf zo'n 980 hPa (omgerekend in meters is dit zo'n 400 a 600 m). Vanaf dit punt is de lucht dus zeer droog.
• 3: Bij punt drie kijken we naar de temperatuurcurve. Bij punt 1 zagen we dat de temperatuur rond een 5 tal graden schommelt (de fijne rode lijnen, gekoppeld aan de temperatuurwaarden bovenaan rechts naar beneden volgen). Echter, vanaf 980 hPa, wanneer de lucht dus plots veel droger wordt (zie voorgaand punt) zien we dat de temperatuur enkele graden warmer is.

We weten ondertussen dat warmere lucht minder zwaar 'weegt' dan koude lucht. U weet het wel, als je in de winter een deur openzet voel je de koude lucht van buiten eerst aan uw voet en pas later aan de handen of het gezicht. Hier geldt net hetzelfde, de koudere lucht blijft als het ware plakken aan de 'grond' (de eerste 400 a 600 m hoogte). De warmere lucht daarboven fungeert namelijk als een deksel en door terug te komen op het eerder besproken punt, de zwakke stroming, kunnen deze luchtlagen dus niet gemengd worden, met als gevolg dat wij dus een ganse dag triestig, grijs en mistig weer te verwerken hebben.

De Ardennen hebben dan terug meer geluk, want u weet, de Ardennen bevinden zich op 400 a 600 meter en komen dus net boven de temperatuursinversie uit waardoor ze daar van zonnig weer kunnen genieten, welke mooi te zien was op de satellietbeelden deze middag.

De Ardennen komen boven de inversie uit, daar zonnige condities vandaag

Komende nacht uitkijken voor lokale rijm of ijsplekken!

U zou het niet meteen verwachten met dit wisselvallige weer van vandaag. Maar komende nacht verandert ons weer tijdelijk, althans het wordt een stuk droger en de wolken lossen gaande weg de nacht volledig op. Dit hebben we te danken aan een tijdelijke uitloper van het hoge druk gebied ten westen van Frankrijk/Spanje. Deze hogedruk wig bevindt zich momenteel boven Engeland. Echter, deze hogedruk wig zorgt tijdelijk voor een aanvoer van maritieme, van oorsprong polaire lucht en dat voelen we door dat de maxima vandaag amper 10 °C kunnen halen op de zonnigste locatie's.

De hogedruk wig bevindt zich tussen de oranje lijnen. De rode pijl toont
de aanvoer van maritieme, van oorsprong polaire lucht.

Deze hogedruk wig komt over ons land te liggen, echter niet zo uitgebreid als actueel het geval is. Hierdoor maken de regenwolken plaats voor een licht bewolkte hemel en weinig wind. Door dat de van oorsprong polaire lucht overigens nu en straks nog boven ons land ligt kan het uiteraard fel gaan afkoelen! Op 850 hPa (zo'n 1500 meter hoogte) ligt het kwik vannacht rond 0 tot -2 °C. U zou nu gaan denken, wat heeft dat met de temperatuur op ooghoogte te maken?

Temperaturen om 1u komende nacht op 1500 meter hoogte

Wel, veel eigenlijk. Koude lucht is namelijk zwaarder dan warme lucht. Wat gebeurt als er weinig of geen wind staat en het helder is; de warmere lucht die net boven het aardoppervlak zich bevindt, kan makkelijk naar boven stijgen en wordt als het ware vervangen door de koudere lucht bovenop, dat moet wel want anders zouden we in het luchtledige komen. Dit noemen we in ons vakjargon ook wel eens een 'stralingsnacht'. Samengevat kunnen we stellen dat de warmte aan de bodem wordt afgegeven aan de atmosfeer en deze lucht in feite vervangen wordt met koudere lucht van bovenaf.

De hoge druk wig ligt komende nacht boven ons land (oranje lijnen).
De stroming valt grotendeels weg, weinig of geen wind dus.

Wat wil dit nu concreet zeggen, de temperatuur zal de komende nacht een flinke duik nemen. De minima zullen schommelen tussen 3 a 4 °C vlak aan zee, in Laag en Midden België rond 2 °C. In de Ardennen gaat het licht vriezen (0 tot -2 °C). Door het wisselvallige weer van vandaag bevat de atmosfeer ook redelijk veel vocht welke door de wegvallende stroming wat gevangen zit en er dus kans is op nevel of lokale mist. Met temperaturen die net boven het vriespunt schommelen in Laag -en Midden België kan deze dus wel aanvriezen. Indien de nevel of mist toch niet ontstaat blijft het gevaar nog steeds aanwezig want de wegen zijn door de neerslag nog nat.

Concreet, laat u dus niet verrassen komende nacht en morgen vroeg indien u de weg op moet, er is kans op aanvriezende nevel/mist en/of bevriezing van natte weg gedeelten.